3-6-2021
چهره های آشنا
صدیق برمک کیست؟

کسیکه فلم هاي سینمایی بیگانه، اُسامه و جنگ تریاک با نامش گره خورده است.
 
دوستان گرامی ! بنام  و کار نامه های  محترم  صدیق برمک سینماگر کشور عده ی زیادی از هم میهنان ما  در داخل  و خارج  کشور آشنائی  دارند. برمک که سند فراغت  تحصیلات عالی اش را در  رشته  کارگردانی فلم از دانشگاه  سینمائی روسیه ( اتحاد جماهیر شوروی سایق)بدست آورده، با ساخت چند فلم کوتاه در دوران تحصیل اش مثل « دیوار »، « دایره » و « بیگانه » خودش را به عنوان فلمساز با دیدگاه متفاوت در میان سینماگران کشور مطرح ساخت . او با ساختن نخستین فلم  سینمایی اش بنام « اُسامه »  توانست شهرت  اش را فرا تر از مرز های افغانستان وسعت دهد و جایزه گلدن گلوپ بهترین فیلم خارجی (۲۰۰۴) ، جایزه دوربین طلایی جشنواره کن و چندین  جوایز معتبر سینمایی دیگر را از جشنواره های سینمایی جهان برای سینمای کشور کمائی کند ۰ مدال نقره یی فدریکو  فلینی (کارگردان مشهور ایتالیایی) به عنوان هدیه به فیلمسازان برگزیده، در سال ۲۰۰۳  توسط آقای مات سورا ، مدیر کل یونسکو در پاریس، بخاطر فلم  اُسامه به صدیق برمک اهداگردید.  دومین فلم  بلند اش « جنگ تریاک» نیز حایزجوایز معتبر سینمایی از آنجمله جایزه مارک آوریل وجایزه ویژه ی منتقدان سینمایی اروپا را در جشنواره سینمایی رُم ایتالیا دست آورد و جایزه بهترین فلم و کارگردانی را در جشنواره های باتومی گرجستان و پرشتینا در کوزوحاصل کرد. او در کارنامه سینمایی اش شش فیلم بلند، کوتاه و مستند را دارد . احیای اتحادیه سینماگران افغانستان، نشر نخستین مجله ی  سینمایی در افغانستان، فعالیت‌ هایی در جهت فراهم آوری  آموزش و ساخت فیلم برای سینماگران جوان، داوری در جشنواره‌ های بین‌المللی و آموزش سینما در دانشگاه کابل،  از دست آورد های دیگری آقای برمک عزیز محسوب میشود۰
بیاید ، دوستان عزیز بخوانیم  که جناب  برمک  گرامی ما  در مصاحبه تاریخی۲۲۰۱۰۲۰۲۱  شان  در مورد کار نامه های هنری اش  چه گفتی های  دارد۰
 
ـ سلام جناب برمک صاحب معزز  اجازه بدهید  به پرسش های خویش آغاز  نمایم؟
 
ـ سلام جوهر صاحب . درخدمت شما هستم . امیدوارم که مصاحبه خوبی داشته باشيم. 
 
سوال اول :  برمک صاحب عزیز  ممکن است  غرض  آشنائی کاملِ دوست داران و علاقمندان خویش یک بیوگرافی تازه از  خود  پیش کش  نمائید ؟
 
جواب: نامم صدیق الله  است و برمک تخلص میکنم. در شانزدهم سنبله ۱۳۴۱ مطابق هفتم سپتامبر سال۱۹۶۲ در دهکده شصت ولسوالی رُخه ولایت زیبای پنجشیر بدنیا آمده ام.  دوره ابتدائیه را در مکتب غازی ایوب خان در کارته پروان و دوره ثانوی را در لیسه  نادریه کابل در سال ۱۹۸۰ به پایان رسانیدم. رشته کارگردانی سینما را در دانشگاه  سینمائی سراسری شوروی سابق در مسکو آموزش دیدم و در سال ۱۹۸۷ دیپلوم گرفتم.
پدرمرحومم ، جنرال نعیم الله نعیمی برمک افسر پولیس وزارت داخله بود و مادر 

مرحومه ام سیده بی بی تمام زندگی اش را وقف پرورش من و  آسایش خانواده ما ساخت. در سال ۱۹۹۳ ازدواج کردم. همسرم پروین جان برمک و فرزندانم ، فروهر ۲۶ ساله ، بزرگمهر۲۳ ساله، شهرناز ۱۹ ساله و پرنیان ۱۴ساله در کنارم ، دنیا را با همه ی وسعت اش زیبا و پر از محبت ساخته اند.
در سال ۲۰۱۵ با دل ناخواسته وطنم افغانستان را که سخت به آن وابسته هستم و دوست دارم، ترک  گفتم به فرانسه  مهاجر شدم. ولی باور دارم که مهاجرت برای من فرصت های جدیدیست برای آفرینش و پُل ای میان گذشته و آینده.
 
سوال دوم : برمک صاحب. عزیز لطفأ  از  پیشینه  کاری  تان  چیز چیزی بگوید . چه باعث شد که به جهان سینما رو آوردید ؟ مشوق شما در این راستا کی ها بودند؟
 
جواب  :  آقای جوهر عزیز ! این قصه سر دراز دارد و نمیخواهم مثنوی هفتاد من شود بناً فشرده میگویم. پنج سالی بیش نداشتم  که با  فامیلم از پنجشیر بکابل نقل  مکان نمودیم . روزی از روز ها پسر کاکایم حمیدالله نعیمی دستم را گرفت و مرا به سینمای پارک بُرد. همه چیز برایم عجیب بود … سالون تاریک شد و پرده سرخ مخملین کنار رفت و در روی پرده سفید بزرگ سوارکاری روی اسپ پدیدار شد…شگفت زده شده بودم فکر کردم که این صحرا ، آدمها و اسپها از کجا آمده اند؟ کنجکاو بودم تا این که نوری را دیدم که از دریچه کوچکی بسوی پرده می تابید. و این آغاز پرسش های بود که در ذهنم خطور میکردند و دنبال پاسخش بار ها سینما رفتم و بیشتر با پدرم به سینمای اریانا می رفتم . تا این که روزی دریافتم که ماشین پروژکتور و چرخ های فلم در آن اتاقک کوچک چگونه کار میکند. دیوانه وار برای خودم از قطی های کارتنی سینما ساختم با کمک نور آفتاب، عدسیه و توته پاره های فلم از اینسو و آنسو و پیوند دادن شان به هم ، بالاخره توانستم تصویر را حرکت بدهم.پسانتر ها برای این تصاویر صدا و موسیقی گذاشتم. دیالوگ نوشتم و آنگاه پی بردم که سینما تنها تکنیک نیست بلکه اندیشه و تفکر انسان است که پشت همه ی  این تصاویر قرار دارد.
چند سال بعد در سفری با فتح الله پرند هنرپیشه ی توانا سینمای کشور  آشنا شدم و این همسفر ی نقطه ی عطف شد پرند عزیز مرا با انجینر صاحب لطیف احمدی و زنده یاد توریالی شفق آشنا ساخت . انجنیر صاحب لطیف با محبت مرا و تعداد زیاد از جوانان علاقمند به سینما را در آریانا فلم گرد هم آورد و ما به فرا گیری هنر سینما و زبان تصویر ، فرا خواند. این آغازین پله های درک واقعی از سینما برایم شد. واقعاً مدیون انجنیر صاحب لطیف هستم.
در سال ۱۹۸۰  انجمن سینما گران  افغانستان در چوکات اتحادیه هنر مندان  افغانستان ایجاد شد و من شاید جوان ترین عضو آن انجمن قبول شدم . سپتمبر ۱۹۸۱ شاد روان توریالی شفق با دلسوزی و توجه خاص مرا و چند جوان سینماگر دیگر را به بورس تحصیلی پنج ساله در رشته سینما به اتحاد  جماهیر شوروی سابق معرفی  کرد . و این یک مرحله مهم دیگری برای من در مسیر راه پر خم و پیچ سینما شد. با وجود مخالفتم با حضور نیرو های شوروی وقت در کشورم ، سینمای روس را زیاد دوست داشتم و میدانستم که رفتن به نخستین مکتب سینمای جهان مسله ی عادی نیست. تصمیم گرفتم و رفتم. پس از آموزش زبان روسی و گذر از کنکور سخت و دشواری  وارد دانشگاه سینمایی در مسکو شدم. شیوه آموزشی  این مکتب بزرگ و گنجینه از سینمای جهان که دروازه اش بروی همه ما باز بود، مرا به عمق و ژرفای سینمای متفاوت بُرد و با دنیا ی دگری آشنا ساخت. من سه فیلم کوتاه دیوار، دایره ، و فلم بیگانه را در زمان فراگیری سینما ، ساختم.  فلم بیگانه به عنوان پایان نامه تحصیلی ام.بود که در آن عادله  ادیم ،سلام سنگی ، زنده یاد ابراهیم طغیان ،ظاهر گرندی، همایون پاییز و غلام بلوچ نقش آفریدند و خوش درخشیدند ۰
 
سوال سوم: بعد از مهاجرت  تان  در فرانسه مصروف چه کار  ها هستید ؟ آیا در عرصه ی  هنر  سینما و یا هم  سایر کار های هنری و فرهنگی  فعالیت های  در  قبال دار ید یا خیر ؟
 
جواب : بدون شک  جوهر صاحب.  سینما و سینماگر بودن جزء لاینفک زندگی ام  می پندارم و هرگز از آن دور نبوده ام. صرف برای مدتی کوتاهی در فرانسه  درفعالیت سینمایی ام  خلا رو نما شد، آنهم به دلیل نیاز به زمان بود تا خودم و خانواده ام ، خویشتن را در جامعه و محیط جدید دریابیم.. اما حالا خودم را برای ساختن فلم جدید ی که  هزینه مالی آن از نهاد های سینمایی کشورهای اروپایی تدارک دیده شده،  آماده می سازم. شاید هم  یک بخش مصارف آنرا  یک تهیه کننده  ترکی مساعدت  کند ،  قرار است با برطرف شدن معضله بیماری واگیر ( کووید 19 ) مراحل مقدماتی پیش تولید را آغاز کنیم . فلمبرداری در ترکیه ، تاجیکستان و چیزی حدود بیست در صد آن در  کابل انجام خواهد شد.
 
سوال جهارم: جناب آقای برمک سوالی مطروحه ام  دارای سه جز است : ۱. سوژه  فیلم  اُسامه اثر  کیست ؟ ۲. تهیه و تدارک  فیلم اُسامه  چه مدت زمانی را در بر گرفت؟  ۳. آقای محسن مخملباف، دوست ایرانی تبار شما در تکمیل و ساختار  فلم اُسامه چه نقشی داشت ؟
 
جواب :سال ۱۹۹۹ که مهین در آتش ستم طالبانی می سوخت و فقط در بخش های از کشور مقاومت علیه این سیاه دلان جریان داشت، به دلایل اقتصادی مجبور شدم با خانواده ام از پنجشیر رخت سفر ببندم و به پاکستان مهاجرت کنم. در آنجا با حلقه ی از دوستان هنرمندم مثل زنده یاد انیسه وهاب، مرحوم اطرافی، دوست عزیزم استاد محمود سلیمی ، جاوید ذکی گروه تیاتر خیابانی را تشکیل دادیم.این دوستان عزیزم از من خواستند روی یک فلم کوتاه فکر کنم تا با هم  بسازیم. تصمیم گرفتم فلمنامه را برا اساس قصه های واقعی بنویسم. به همین  نیت با زنان،مردان و کودکان مهاجر زیادی ملاقات کردم و قصه های شان را شنیدم. ولی یکی از روز چشمم به نامه ای چاپ شده ای  در صفحه فرهنگی روز نامه ی سهار ( که در  پاکستان  برای مهاجرین چاپ و نشر میشد )  اقتاد. نامه از سوی یک مدیر مکتب مخفی زیر زمینی در کابل بود که به گونه طنز آلود، خاطره ی تلخ و غم انگیزش را نوشته بود. دخترک  ده  دوازده ساله که به دلیل ممنوعیت آموزش دختران از سوی طالبان ، دروازه های  مکتب بسویش بسته بود، تصمیم میگیرد لباس بچه گانه بپوشید، موهای سرش را مثل پسران از بیخ بتراشد تا در هئیت پسرانه به مکتب برود. ولی متاسفانه بسیار زود از سوی همصنفی هایش شناخته می شود که پسر نه، بلکه دختر است. چند روز بعد ، طالبان از موضوع آگاه می‌شوند و بر این مکتب مخفی یورش می برند. دخترک را زیر لت و کوب شدید قرار  میدهند .و مدیر مکتب را بر علاوه شکنجه، زندانی  می سازند. این قصه مرا سخت تکان داد. تصمیم گرفتم فلمنامه یی کوتاه را براساس همین قصه بنویسم. ولی از بس درد ها عمیق بود و زیاد، مبدل شد به یک فلمنامه بلند داستانی… آن زمان برای ما دشوار بود تا این فلم را در پشاور که مرکز طالبان بود،  بسازیم.
پس از حوادث نهم و یازدهم سپتمبر سال ۲۰۰۱ که طالبان قلع وقمع  شده بودند ، به وطن برگشتم. ساخت فلم  اُسامه را  زمانی روی دست گرفتم که دوست خوب و نیکو منشم محسن  مخملباف برای اجرای پروژه فیلم پنج عصر به کارگردانی سمیرا مخملباف سفری به کابل داشت. در ملاقاتی در افغان فلم برایش از فلمنامه فلم اسامه که آنزمان عنوانش کمان رستم بود گفتم. از بس خوشش آمد قول داد که برای آغاز این پروژه یکصد هزار دالر  هزینه فراهم کند و همچنان  وسایل  تخنیکی . با سعی و تلاش یک گروه مشترک از هر دو کشور توانستیم فلم را در ظرف سه ماه   بطور کامل تهیه و اماده نمایش بسازیم.من واقعا سپاسگزار دوست خوبم آقای مخملباف هستم . او حامی بزرگی شد در آن دوران دشوار برای احیای دوباره سینمای ما پس از دوره سیاه طالبان.

سوال پنجم :  یکی از دوستان افغان. ما سوال نموده  اند که مارینا  گلبهاری کسیکه نقش اُسامه  را در  آن فیلم.  ایفا میکرد  سخت مصاب به  تکلیف  دیپریشن Depression  گردیده  و طالب صحت و سُقم.  این موضوع  شده اند    دیدگاه و جواب شما  به این  دوست  ما چه میباشد ؟
 
جواب : جوهر صاحب گرامی ، مارینا دختر استثنایی است نه تنها به عنوان یک هنرپیشه ی با استعداد سینما و تیاتر، بلکه یک انسان سخت با احساس، عاطفی و مهین پرست. متاسفانه مشکلاتی برایش در کابل پیش آمد که مجبور شد با شوهرش نور عزیزی کشور را ترک بگویند و به فرانسه مهاجرت کنند. قرار گرفتن در محیط جدید و نا آشنا ، فضای مهاجرت با همه چالش هایش ، دوری از خانواده و وطن ، روح و روان مارینا را سخت  آزرد و تحت تاثیر قرار داد  . با تاسف، برای مدتی افسردگی شدید داشت. ولی خوشبختانه حالا بهتر از هر وقت دیگر خودش را سر حال ، با انرژی و امیدوار به آینده حس میکند. و با  دخترک چهار ساله اش صوفیه ، در چندین فلم  کوتاه هنری و مستند فرانسوی نقش بازی کرده اند و بدون شک با آن توانمندی ، ویژه گی ها و صفات عالی که دارد می تواند آینده درخشانی را در سینمای فرانسه و افغانستان برای خودش رقم بزند.
 
سوال ششم  : تکمیل فیلم جنگ تریاک چقدر هزینه بر داشت  تمویل کننده  هزینه مالی آن  کیها بوده  میتواند ؟ آیا کدام نهاد  خارجی  در این  عرصه شما را یاری  نموده یا خیر ؟
 
جواب : آقای جوهر گرامی پاسخ به این سوال تان را با یک مقدمه مهم آغاز میکنم. یکی از مشکلات عمده و اساسی که بعد  از سال ۲۰۰۲ در  حکومت مو‌‌ٔقت بوجود  آمد همانا تغیر بنیادی سیستم اقتصاد ی کشور از اقتصاد متمرکز دولتی به شیوه بازار آزاد بود که متاسفانه سینمای افغانستان ، قربانی اصلی این دگرگونی گشت.  دولت که در گذشته به عنوان تولید کننده اصلی و حامی هنر و صنعت سینما بود پس از سال ۲۰۰۲ دولت اعلام  کرد که دیگر برای  تولید فلم در ریاست افغان فلم بودجه ندارد و نمی تواند به این منظور پول اختصاص بدهد . در حالیکه تاریخ گواه است که در سال  های ۱۹۸۰  در دوره حاکمیت حزب دیموکراتیک خلق افغانستان ، به افغان فلم و سایر نهاد های هنری رسیدگی فوق العاده صورت میگرفت  هنرمندان  تشویق مادی و معنوی میشدند و یا هم دولت با فراهم ساختن بورسیه های تحصیلی  کوتاه و دراز مدت به جوانان مستعد، زمینه رشد استعداد های شان را مهیا می ساخت. نباید نادیده گرفت که حتا دولت مجاهدین ، در دشوار ترین شرایط جنگ های سالهای ۱۹۹۲ تا سال ۹۶ که کنترول کابل به دست طالبان افتاد، برای امور سینمایی، ساخت فلم ، نگهداری آرشیف فلم زمینه فراهم ساخت .ولی متاسفانه دولت جدید با وجود داشتن تمام امکانات ، پول ، و فرصت های که جامعه و دوستان بین المللی افغانستان در اختیار این دولت گذاشته بودند، دیگر نه تنها حامی سینما نبود بلکه اعلام کرد که وظیفه اش تنها گرفتن مالیات است و بس.  
کوتاه سخن این که سینما گران ما مجبور ساخته شدند تا تهیه کننده گان فلمهای خویش را در کشور های دیگر و یا سازمانهای خارجی و غیر دولتی جستجو کنند.
سرنوشت فلم اسامه و جنگ تریاک  از همین مسیر می گذرد. من فلمنامه جنگ تریاک را با نیت پیداکردن تهیه کننده بیرونی ، به یک برنامه مشخص کمک به ارتقای سینمای آسیا در کنار جشنوارهء  بین المللی بوسان در  کوریای جنوبی معرفی کردم. خوشبختانه مورد قبول قرار گرفت و در همانجا تهیه کننده  گانی از کشور های کوریای جنوبی ،فرانسه و جاپان  حاضر شدند تا هزینه فلم را که برای مراحل پیش تولید ، تولید و پسا تولید در حدود چهارصد و پنجاه  هزار دالر ، می شد بپردازند.
 
سوال هفتم: جناب برمک صاحب نظر و دیدگاه شما منحیث یک کارگردان  فیلم نامه نویس و فیلم ساز کار کشته   در مورد  کار کرد  عادله ادیم  در فیلم  مرد ها ره قول است چگونه  است ؟ آیا  موصوفه توانسته نقش و جایگاه اش را  موافقانه  انجام دهد  و یا کمی و  کاستی های در فیلم  داشته است ؟
 
جواب : آقای جوهر عزیز ! خوشبختانه من این شانس را داشتم تا با  عادله جان ادیم در فلم بیگانه  کار مشترک  داشته باشیم و او را از نزدیک بشناسم. عادله جان ادیم از بازیگران و هنرپیشه های استثنایی سینما ماست. چهره معصوم ، قلب مهربان و با عاطفه اش ، هوش ، ذکاوت و تلاش  هایش برای ارائه کار حرفوی و اثر گذار همه یکجا دلیل موفقیت هایش در بسیار از فلمهای سینما ی افغانستان است. فلم مرد ها ره قول اس به کارگردانی سعید جان ورکزی و بر بنیاد داستانی به همین نام از قلم ناب شاد روان استاد اکرم عثمان ، یک قصه دراماتیک فوق العاده است. بافت شخصیت ها و روان آنها که در پیوند عمیق با سنت ها ی اجتماعی گره خورده، مسیر رویداد ها ی داستان را تعین میکند . شخصیت طاهره را که عادله جان بازی نموده چند پهلوست و در میان مثلث عشق، خانواده و سنت های جامعه ، میان بودن و نبودن پر پر می زند. بازی چنین کرکتر ی ساده نیست. ولی عادله با همان معصومیت ذاتی خودش ، فورانی از عاطفه می شود …عادله روح طاهره را از آن خودش می سازد با او عجین می شود . بدون شک تماشاچی این ترکیب را می پذیرد و طاهره را با همه درد هایش باور میکند. و این قدرت بازی حرفوی عادله ادیم است. او بازیگر توانا و فوق العاده ایست.
 
سوال هشتم:  شما در سال های  ۱۹۹۲ الی ۱۹۹۶   ریاست   افغان. فیلم   را در افغانستان  به عهده. داشتید  بزرگ ترین  دستاورد   شما  در طول   مدت  رهبری تان  در ان  اداره  چه  بوده میتواند؟
 
جواب : بلی محترم آقای  جوهر!  اگر بی پرده بگویم  من در دشوار ترین  لحظات تاریخی کشور، مسئولیت ریاست افغان فلم را ـ آنهم از سر  ناچاری ـ به عهده گرفتم   زیرا  در روزگاری که جنگ های  خانمانسوز در  کوچه و پسکوچه های  شهر کابل  ادامه  داشت و شرایط هر لحظه رو به  وخامت میگراید، انجینر  صاحب لطیف ریس اسبق  افغان فلم و بسا  از دوستان  سینماگر ما  ناگزیر به ترک وطن شدند. افغان فلم در یک خلای رهبری بسر می برد. آنگاه به عنوان مسؤل این یگانه نهاد سینمایی دولتی ، من ، دوستان و همکاران افغان فلم تصمیم گرفتیم تا  در مرحله نخست هویت سینمایی افغان فلم را به عنوان واحد اداری فعال و قوی وزارت فرهنگ ، همراه با حفظ ساختار تشکیلاتی و دستاورد های قبلی اش حفظ کنیم.. در قدم دوم آنچه برای همه ی ما و به ویژه احمد شاه مسعود به عنوان حامی سینمای کشور در آن روز های سخت، اهمیت  داشت همانا موضوع حفظ گنجینه ی پر بهای آرشیف افغان فلم بود. سوم، برعلاوه برنامه های پیش بینی شده برای ساخت چند فلم هنری و مستند ، گام های عملی ای را برای تکمیل شدن چندین پروژه فلم های ناتمام، که از زمان حکومت داکتر صاحب نجیب از سال های ۱۹۹۰ الی ۱۹۹۲ باقی مانده بودند ، گذاشتیم. مانند فلم «اراده » از  ساخته های کارگردان مطرح ما موسیٰ  رادمنش، فلم هنری به زبان پشتو به نام د کوڅو سرګردان (سر گردان کوچه ها) ازنویسنده و کارگران با تجربه سینما ی ما احد ژوند ، «الماس های سیاه » به کارگردانی سینماگر پیشکسوت ما خالق علیل و «کجراه » به کارگردانی مرحوم جوانشیر حیدری فلمساز پر تلاش و رئیس اتحادیه سینماگران أفغانستان بود.  
در عرصه ی تولید تا آنجا که توان و امکانات داشتیم ، توانستیم پروژه بزرگ فلم هنری داستانی «عروج»  به کارگردانی و فلمبرداری فلمساز مستعد ما نورهاشم ابیر ، فلم مستند «خانه ی تاریخ » به کارگردانی قادر طاهر ی یکی از برجسته ترین فلمبرداران سینمای ما ، «گشتزار مرگ » مستندی  در مورد کشتزار های ماین در کشور، به کارگرانی ابیر ، همکاری در ساخت فلمی مشترک با رادیو تلویزیون ملی بنام «گذر گاه مرگ » به کارگردانی و نویسنده گی حسین دانش یکی از بهترین سینماگران جوان ما ، را موفقانه به پایان برسانیم. برنامه های هفته وار برای ثبت رویداد های روزمره سیاسی و فرهنگی ، و بخصوص ثبت و فلمبرداری تلخترین لحظات جنگ ویرانگر در درون شهر کابل ، جز کار های افغان فلم بود که نوار هایش در آرشیف حفظ اند.  باید با تاسف بگویم با ورود وحشیانه طالبان در آخرین روز ماموریتم در افغان فلم ، حادثه درد آور شهادت دکتور نجیب و برادرش شاهپور احمدزی که دوست بسیار صمیمی ام بود، اتفاق افتاد و ما ناگزیر بودیم به خاطر ثبت مصور تاریخ ، آن حادثه را فلمبرداری کنیم.  
در میان آنمهمه تلاش های برای بقای سینمای افغانستان ، بُعد آموزش سینما را نیز فراموش نکردیم و به همکاری اتحادیه هنرمندان و انجمن سینماگران افغانستان، آموزشگاه شش ماهه سینمایی را راه اندازی نمودیم که به همت اساتید چون احد ژوند، حسین دانش ، نورهاشم ابیر و خودم  برنامه های تئیورتیک و عملی را پیش بردیم که  پانزده تن سینماگر از همان کورس فارغ شدند
 
سوال نهم :  برمک صاحب  گرامی اشتباهات همیشه قابل اصلاح  است به شرطیکه فرد جرأت  پذیرش    آن را داشته باشد  ۰ میشود که شما  یک یا  دو تا  از اشتباه ی  عمده ی   زندگی تا را  برملا  سازید؟

جواب : من تا همین لحظه که با شما صحبت میکنم، معتقدم که بنیاد سازنده گی و آفرینش های اثر گذار در زنده گی انسانها و یا دگرگونی های بزرگ علمی، اجتماعی، سیاسی ، فرهنگی بر بنیاد آموزش و پند گرفتن از اشتباهات آدمی استوار بوده وهمینگونه ادامه خواهد داشت.
من همیشه اشتباهاتم را جز درس های زندگی ام گذاشته ام و از آنها پشیمان نیستم چون همین اشتباهات بودند که وادارم کردند پویا ترعمل کنم ، نگاهم را دگرگون بسازم، راه درست تر و بهتر را برگزینم…فرا گرفتن از اشتباهات  خودش فرایند پر لذتی است جوهر صاحب عزیز .
 
سوال دهم : به عنوان سوال اخیر . ماشالله ارجمندان كه تقريبأ همه  جوان و تحصيل  كرده ميباشند ، دیدگاه  ايشان در مورد جايگاه  هنری شما  چه ميباشد ممكن است كه يكى از  انها  جايگاه و  هنر پدر  شان  را  اختيار  كند و یا هم کرده باشد ؟
 
جواب   جناب جوهر صاحب  چهار فرزند دارم که هر کدام به نحوی با هنر سرو کار دارند. فروهر نقاش است و آرزویش در آینده طراح و گرافیک دیزاینر شدن در عرصه سینمای انیمیشن است.  پسرم بزرگمهر علاقمندی شدیدی به عرصه بازرگانی دارد و یکی از آرزو هایش بازاریابی فلم و سینماست. خودش بیننده بسیار خوب و حساس فلم است.  شهر ناز دلچسپی خاصی به مکیاژ و چهره پردازی دارد و همین حالا هم در این راستا آموزش می بیند. پرنیان که هنوز در مکتب متوسطه یا کالج فرانسه درس میخواند، فعلاً آرزو دارد هنرپیشه سینما شود. ولی هر سال نگاهش تغیر میکند. چند سال پیش می خواست پولیس شود.
قابل یاد آوریست آقای جوهر که دخترک فلم اُسامه مارینا جان به مثابه دخترم جزء خانواده ام محسوب میکنم و بسیار خوشحالم که توانسته ام در راستای کارهای سینمایی اش مشوق اش باشم و پدر وارانه در کنارش بایستم.
 
سپاس جناب  برمک صاحب گران ارج از حوصله مندی تان. که ساعاتی  پای تیلفون  نشسته  به سوالات و پرسش هایم پاسخ  ارائیه فرمو دید ۰
 
خواهش میکنم  جوهر صاحب بزرگوار ! امیدوارم  که صحبت  های ما بتواند  بخشی از زوایای مُبهمی سینمای ما را به خواننده عزیز ما روشن بسازد. اجازه بدهید  از شما جناب جوهر صاحب عزیز، بخاطر اینکه قبول زحمت فرموده با انجام مصاحبه های جامع و مخصوصاً چاپ کتاب خویش معلومات مفصلی در مورد بیوگرافی هنرمندان و فرهنگیان کشور ارایه میدارید، اظهار امتنان نمایم.
مصاحبه کننده خیرمحمد جوهر
عضو کمیته نشرات  افغان اکادمی

******